De Goudse Motte rond 1150

In oud-Hollandse watersteden als Delft en Leiden kun je rondjes varen in en om de binnenstad. Binnenkort ook in Gouda?

Uit: Het bestuursakkoord 2022 – 2026: We investeren in een aantrekkelijke binnenstad voor onze inwoners, bezoekers en toeristen. De kansen die waterrecreatie biedt voor Gouda, waaronder het historische water in de binnenstad en de vaarverbinding met Reeuwijk, grijpen we aan. Daarom doen we een bijdrage aan het Waterfonds.

Voor het historische water van de binnenstad diende zich onlangs zo’n kans aan door de voormalige slotgracht om de Goudse Motte weer bevaarbaar te maken.

Ligging van de Motte op de natuurlijke afzettingen van de Gouwe en de Ouwe Gouwe (Boringen ArcheoMedia 2013)

Rond de Motte, de eerste versterkt burcht van Gouda die gebouwd werd tussen 1200 en 1300, was een brede cirkelvormige gracht gesitueerd. De heropening in 2008 van de onderdoorgang in de Dubbele Buurt (voormalige ING-bank), maakte de Mottegracht aan de noordzijde langs Achter de Kerk en Spieringstraat weer bevaarbaar voor kano’s en sups (stand up paddling). Ook kleine boten zoals de speciaal voor de intieme-vaarroute ontwikkelde Goudse Schouw ‘Jan Contant’ kunnen daar varen met wel acht passagiers aan boord. (Zie foto). De gemeente Gouda ondersteunde het initiatief van Reederij de IJsel om dit type Goudse rondvaartboot te ontwikkelen door 60% van de kosten op zich te nemen. 

Jan Contant bij het museumcafe

De zuidzijde van de Mottegracht is niet meer bevaarbaar. Dit deel van de Mottegracht loopt onder Museum Gouda door en achter de bebouwing aan de Molenwerf langs waarna het onder de kegelbaan van Sociëteit De Réunie door weer aansluit op de gracht van de Spieringstraat achter het Willem Vroesenhuis. 

De motte nabij kegelbaan de reünie

In het verleden is versleten beschoeiing hier niet hersteld of vervangen maar is er herhaaldelijk voor gekozen om beschoeiing voor beschoeiing te plaatsen. Daardoor is de breedte van de Mottegracht plaatselijk afgenomen van oorspronkelijk 3 meter naar 1,50 meter. Het bestuur van Sociëteit De Réunie neemt nu het voortouw en biedt de gemeente aan bij het onderhoud aan de kades bij de Kegelbaan, het verbreden van de mottegracht onder de kegelbaan door te willen faciliteren.

Alle andere aan de Mottegracht grenzende eigenaren hebben aangegeven dat verbreding ook voor hen bespreekbaar is. De reacties variëren daarbij van ronduit enthousiast tot het mogelijk wel willen overdragen van een strook grond aan de gemeente voor de verbreding van de gracht, in ruil voor een nieuwe beschoeiing. Alle neuzen staan dus in de goede richting.

Vernauwing van de Motte nabij de Molenwerf

De gracht om de Motte is een van de oudste watergangen van Gouda. Hoe fantastisch zou het zijn als hier binnen afzienbare tijd weer gevaren kan worden. Na het afsluiten van de Haventoegang in 1953 en daarna nog vele andere grachten, zou dit het weer het eerste vaarrondje van onze prachtige Waterstad Gouda kunnen zijn.

Op termijn zijn ook andere vaarrondes mogelijk zoals een rondje Rijn-IJssel tussen Gouda en Bodegraven. Of de Intieme Vaarroute, die voert over de kleinere waterwegen ten oosten van de vaarroute over de Haven en Gouwe, over de Zeugstraat. (Het Rondje om de Motte maakt onderdeel uit van die Intieme Vaarroute.) En door aanleg van de Havensluis komt een route in het verschiet vanaf de Hollandsche IJssel via Haven en Gouda tot aan Bolwerk en dan via Turfsingel en Mallegatsluis weer terug naar de rivier. Stukje bij beetje komt de realisatie van al deze routes telkens weer binnen handbereik.

Maar soms komt de realisatie ook weer verder weg te liggen. Zo is het besluit om een peilverlaging te realiseren in de Turfmarkt- en Zeugstraatgracht een stap achteruit. Het is de bedoeling om voor de realisatie van dat compartiment met een lager waterpeil een dam aan te leggen in de Turfmarktgracht. Die dam sluit de verbinding van de gracht met de Gouwe af. Pas als de overkluizing Achter de Waag en de Sint Antheunisbrug vernieuwd moeten worden, is het plan om in de dam een sluis aan te leggen. De planning van de gemeente is om dat in 2036 aan te vatten. Het onbevaarbaar maken van de Turfmarkt tot 2036 vinden wij een slechte zaak.

De peilverlaging speelt gelukkig geen rol voor de bevaarbaarheid van het Rondje rond de Motte. De door de gemeenteraad ingestelde denktank Waterfonds, bestaande uit de Wateralliantie Gouda, de Samenwerkende Binnenstadondernemers Gouda (SBG) en het Watersportverbond, adviseert college en raad dan ook om deze unieke kans te benutten door het Rondje om de Motte te onderzoeken op financiële en technische consequenties en zo mogelijk tot uitvoering te brengen.