Door Hans du Pré

Met zijn vele grachten en grachtjes werd Gouda vroeger het Venetië van het noorden genoemd. Helaas is veel daar van gedempt, maar de grachten die we nog hebben worden door de inwoners van Gouda gekoesterd. In 2008 heeft de gemeente Gouda daar een prachtig project voor opgezet; Gouda Hollandse Waterstad met het Cultureel en Havenkwartier. Het daarin geplande Cultuurhuis, op de plek van het voormalige klooster van de Collatiebroeders in het Raoul Wallenbergplantsoen aan de Jeruzalemstraat, is toen niet van de grond gekomen. Maar voor Gouda als Hollandse Waterstad en het Havenkwartier is al veel gerealiseerd. Het bij het project vervaardigde rapport ‘Intieme Vaarroute’  dient de gemeente sindsdien als leidraad om, met de beschikbare onderhoudsbudgetten stap voor stap de vaarroute door het kernwinkelgebied weer bevaarbaar te maken. Die vaarroute voert over de grachten van Achter de Kerk, Jeruzalemstraat en Zeugstraat om uiteindelijk via de nu nog afgedekte gracht, onder het plein Achter de Waag en de gracht achter de Sint Anthoniestraat langs, in de Turfmarkt uit te komen. Over de Gouwe en Haven kan dan een heel interessant rondje worden gevaren. Daarmee wil Gouda de beleving op het water tot midden in het kernwinkelgebied brengen. De voorbijkomende bootjes laten zien dat Gouda nog veel meer te bieden heeft dan Kaas en stroopwafels. Het mooie is dat dit vaarplezier voor iedereen bereikbaar is, zowel met een opblaasbare boot van de Action als met een sloep van twintigduizend euro.

De aanzet voor de vaarroute door het kernwinkelgebied is in 2009 gegeven met het weer bevaarbaar maken van de geheel verstopte onderdoorgang onder gebouw de Zon door (INGbank) aan de Wijdstraat. De waterkwaliteit van de daar achterliggende grachten is daarmee aanzienlijk verbeterd en vanaf de Gouwe en Haven kan je nu weer met een boot in de gracht Achter de Kerk komen. Rondvaartbedrijf ‘Reederij de IJsel’ heeft daar een speciaal aangepaste boot met elektrische motor voor in de vaart gebracht. Op het smalste punt bij het kleine sluisje Achter de Kerk is de gracht namelijk slechts 1,60 meter breed. Die boot, de Jan Contant, is te huur en geschikt voor 6 tot 8 volwassenen of nog veel meer kinderen. Menige Gouwenaar en bezoeker over water maakt ook met zijn eigen (bij)boot al gebruik van die route die momenteel tot aan IJssalon Davids Gelato aan de Lange Tiendeweg bevaarbaar is. En ja u kunt ook met de boot naar kapper Joe Derry aan de Zeugstraat (^_^) 

Foto Pim Mul 20082015 Gouda. Hans du Pré gaat met boot naar de kapper. Du Pré had afspraak met zijn kapper, dat als hij ooit met de boot bij de zaak zou kunnen komen, hij gratis geknipt zou worden. 

Aan de Turfmarktkant van de vaarroute is met steun van de gemeente sindsdien de oude Marktpassagebrug verwijderd, die over de gracht achter de Sint Anthoniestraat lag en onderdeel was van bloemenwinkel Wim Jansen. Zo ontstond weer een mooie doorkijk over het water tussen de Hoogstraat / Kleiweg en Achter de Waag. Sindsdien heeft Gouda al meerdere bruggen vernieuwd en verhoogd voor de doorvaarbaarheid langs de Zeugstraat en Jeruzalemstraat. Dat betreft de Bostelbrug t.h.v. de Lange Tiendeweg, de Stoofsteegbrug, de Parkbrug naar het openbare parkje naast Arti Legi achter restaurant Chow en de Collatiebrug waarbij het over de gracht gebouwde trafostation is verplaatst. Met die laatste brug is het grachtje langs het Raoul Wallenbergplantsoen weer bevaarbaar en zichtbaar geworden vanaf de Jeruzalemstraat!  Op voorschrift van de gemeente werden ook meerdere particuliere bruggen op vaarhoogte gebracht over de gracht van de Zeugstraat en Jeruzalemstraat; de brug achter Arti Legi en de brug van Ad de Kaasboer. Ook in de Spieringstraat zijn sindsdien 2 particuliere bruggen op vaarhoogte gebracht. Stapsgewijs heeft de gemeente zo al best veel van de vaarroute door het kernwinkelgebied gerealiseerd.

Kaderplan bodemdaling frustreert intieme vaarroute door kernwinkelgebied

Met de voorgestelde maatregelen in het Kaderplan Bodemdaling Binnenstad (KBB) dreigt nu echter het varende kind met het badwater weggegooid te worden. De in het KBB voorgestelde afdamming van de gracht van de Turfmarkt bij de Lage Gouwe en de gracht langs de Jeruzalemstraat, is voor de wateroverlast die de bewoners daar ervaren een oplossing. Voor de vaarroute door het kernwinkelgebied zijn de maatregelen echter rampzalig. In het KBB staat daar over het volgende: Verslechtering. Het is niet meer mogelijk om vanaf de gracht van de Turfmarkt naar buiten het compartiment te varen en omgekeerd. De door sommige partijen gewenste ‘intieme vaarroute’ is niet meer mogelijk. Met het slechts benoemen van ’sommige partijen’ doet de gemeente Gouda veel inwoners en zichzelf tekort. Verzuimd wordt te vermelden dat alle tot nu toe gedane investeringen en inspanningen voor het bevaarbaar maken van de vaarroute door het kernwinkelgebied grotendeels ‘in het water gegooid geld’ dreigt te worden. Natuurlijk is het fraaier dat je nu weer onder een aantal bruggen door kunt kijken, maar het beeld van en het genieten van en met bootjes die daar onderdoor varen verdwijnt.

Onder de eerste luifel is de klepstuw vlak boven de waterlijn duidelijk te zien.

Het kan ook anders. Door op de twee plekken waar een afdamming is voorzien, twee sets zelfbedienbare klepstuwen aan te leggen kan er wel gevaren worden door het kernwinkelgebied. Elders in het land is dat een beproefd recept waarmee op een simpele manier gebieden met een klein verschillend waterpeil bevaarbaar gehouden worden. Het KBB is een uitgelezen moment om verder door te pakken met de realisatie van de vaarroute door het kernwinkelgebied. Door het lagere waterpeil zullen er kademuren vervangen moeten gaan worden waar het vernieuwen en verhogen van de resterende bruggen aan gekoppeld kan worden. Verder zorgt het weer zichtbaar maken van het water van de gracht die onder Achter de Waag doorloopt, niet alleen voor een betere waterkwaliteit en bootjes, maar ook voor verkoeling in de binnenstad waar de hittestress ’s zomers steeds voelbaarder wordt. Kortom; hier liggen juist koppelkansen om de vaarroute door het kernwinkelgebied verder te brengen! Hier ligt een uitdaging voor de Gemeenteraad van Gouda en de Verenigde Vergadering van Rijnland. Daarbij zal kritisch gekeken moeten worden naar welk deel van de kosten voor rekening van Rijnland en voor de gemeente Gouda zijn. 

Hier weer een mooi verhaal met betrekking tot ‘onze’ rivier.
Transportbedrijf Stubbe heeft onlangs een stuk grond gekocht ten westen van de watertoren en de hoge bomen die er langs de oever stonden gerooid omdat daar regelmatig grote takken van afwaaiden. In Gouda geldt de 1 op 1 herplantplicht alleen voor het openbaar gebied. Desondanks vond de Omgevingsdienst Midden-Holland dat Stubbe bomen moest terugplanten vanwege het drukke vleermuizenverkeer ter plaatse. Bomen die precies zo hoog konden worden als de gerooide bomen. Dat vond het Wijkteam Korte Akkeren dan weer jammer omdat zo opnieuw vanaf de overzijde van de rivier het zicht zou verdwijnen op de mooie monumentale watertoren. Waren zulke hoge bomen echt nodig voor de vleermuizen?

Gelukkig wist Hans du Pré zich te herinneren dat Niels de Zwarte, een bewoner van de Korte Akkeren, werkzaam is bij het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam en bovendien ook nog buitengewone belangstelling koestert voor vleermuizen. De goede man was bereid om met speciale meetapparatuur metingen te verrichten aan de oever ter hoogte van het Stubbe terrein en kwam tot de ontdekking dat er meerdere soorten vleermuizen foerageren boven de rivier. Daaronder ook vleermuizen van de Coenecoop meervleermuisvrouwtjes kolonie in Waddinxveen,  natuurmonumenten.nl/natuurgebieden/coenecoop-kolonie.

Myotis dasycneme, Meervleermuis (Vilda/Yves Adams)

Hij adviseerde om te kiezen voor beplanting die voor luwte zorgt en die licht tegenhoudt vanaf de bedrijventerreinen langs de Schielands Hoge Zeedijk. Hoge beplanting is voor vleermuizen niet nodig. Die vliegen laag over de rivier. Beplanting die insecten aantrekt, heeft de voorkeur. Dus nu gaat Stubbe meidoornbomen planten. Die worden niet zo hoog dat ze het zicht op de watertoren ontnemen en bovendien trekken ze precies de insecten aan waar vleermuizen trek in hebben. Iedereen blij.

Wilt u meer weten over de bijzondere vleermuissoorten die geregistreerd zijn? Hieronder staat het boeiende rapport in z’n geheel.

Vleermuisdetectie langs Hollandsche IJssel door N. de Zwarte 15 aug. 2019

Gouda ~sterk~ aan de IJssel is niet de enige organisatie van Goudse bewoners die liefhebber is van het unieke historische sluizen- en grachtenstelsel in Gouda en die bewoners en bezoekers wil laten meegenieten van alles wat er te doen valt in het water, op het water of aan de waterkant. Zo zijn er bijvoorbeeld ook de mensen van het Singelplark Gouda, die een doorlopend singelpark willen realiseren op de plek waar tot de negentiende eeuw middeleeuwse stadsmuren de binnenstad omsloten.

Samen met het Gouds Watergilde, Goudasfalt, Binnenhavenmuseum Turfsingel e.o., Historisch Platform en Singelpark vormen we sinds geruime tijd de Wateralliantie. Onder leiding van bureau WB de Ruimte hebben we het afgelopen jaar hard gewerkt aan een verhaal dat onze plannen en ambities aaneensmeedt tot één geheel.

Aanbieding waterivies door Pim Arts aan de 3 wethouders

Natuurlijk hebben we er oog voor dat water in Gouda ook een uitdaging vormt. Wij denken dat het mogelijk is om onze ambities te realiseren en tegelijkertijd ervoor te zorgen dat de bewoners van de binnenstad de voeten droog houden.

Op 18 juli j.l. hebben we ons gezamenlijke plan gepresenteerd en aangeboden aan de wethouders van Vugt, Niezen en Bunnik. Ze prezen onze inzet en het eindresultaat. Nu komt het aan op de uitwerking van de plannen in de praktijk. U begrijpt: ons werk is nog niet af.

Meer weten? Lees hier de Watervisie Gouda